Η ανάπτυξη από 15-18 μηνών

Οι ατομικές διαφορές ανάμεσα στα παιδιά όσον αφορά στις διαστάσεις του σώματος είναι μεγάλες και γίνονται όλο και μεγαλύτερες καθώς περνάει ο καιρός. Διαφορές επίσης εντοπίζονται και ανάμεσα στα δυο φύλα. Τα αγόρια είναι μεγαλύτερα αλλά παρουσιάζουν και μεγαλύτερη –μεταξύ τους- ανομοιογένεια στις σωματικές παραμέτρους.  Η αλλαγή στην εξωτερική εμφάνιση του παιδιού θα είναι εντυπωσιακή. Στο πρόσωπο και το σώμα του δεν θα υπάρχει πια το μωρό του κοντινού παρελθόντος. Οι γωνίες του προσώπου θα είναι πιο ευδιάκριτες, τα άκρα και ειδικά τα πόδια θα είναι πιο μυώδη (λόγω της έντονης κινητικότητας της περιόδου αυτής) και η κοιλίτσα δεν θα είναι πια τόσο πεταχτή. Ειδικά για το βάρος, το εύρος των διαστάσεων που βρίσκονται μέσα στο όριο του φυσιολογικού είναι πολύ μεγάλο.

Κίνηση και Έλεγχος λεπτών κινήσεων
Η κινητική δραστηριότητα του παιδιού επεκτείνεται και εμπλουτίζεται. Σε αυτή τη φάση μπορεί και στέκεται όρθιο, στην αρχή διατηρώντας για λίγο την όρθια στάση του, μέχρι που τελικά, λίγο καιρό μετά, την κατακτά απόλυτα. Τα πρώτα του βήματα είναι πολύ πιθανό να γίνουν σε αυτή τη φάση, ωστόσο η μετάβαση από το μπουσούλημα στο βάδισμα δεν γίνεται από τη  μια στιγμή στην άλλη. Αυτή η διαδικασία θέλει χρόνο. Οι λεπτές κινήσεις θα γίνονται όλο και πιο συγκροτημένες. Σιγά σιγά λοιπόν το παιδί θα μπορεί  να πιάσει μικρά αντικείμενα με το δείκτη και τον αντίχειρα αφού ο συντονισμός αντίχειρα-δακτύλων έχει συντονισθεί πλήρως. Οι κινήσεις του παιδιού που κατά βάση παραμένουν αντιδράσεις του σε εξωτερικά ή εσωτερικά ερεθίσματα είναι έντονες και γίνονται με συμμετοχή όλου του σώματος, απαιτούν μεγάλα αποθέματα ζωτικής ενέργειας με αποτέλεσμα το παιδί αυτής της ηλικίας να εμφανίζει σημάδια κόπωσης. 

Σκέψη και φαντασία
Όταν έρχεται αντιμέτωπο με κάποιο πρόβλημα, τροποποιεί ενέργειες που έχει κατακτήσει ήδη για να το επιλύσει. Οι ενεργειές του δεν επαναλαμβάνονται τυχαία -όπως μέχρι τώρα- αλλά κάνει δοκιμές, συνδυασμούς κλπ. Παρακολουθώντας –και καταγράφοντας- τα αποτελέσματα. Με άλλα λόγια, το παιδί βάζει σε εφαρμογή την εφευρετικότητά του. 

Η σχέση με τα αντικείμενα
Σε αυτή τη φάση αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι τα αντικείμενα παραμένουν, ακόμη και αν το ίδιο δεν έχει οπτική επαφή μαζί τους. Για το μωρό των 6 μηνών, κάτι που δεν φαίνεται, πολύ απλά δεν υπάρχει. Τώρα, η μονιμότητα των αντικειμένων αρχίζει και κατακτάται από το παιδί. Οι κινήσεις του αποκτούν σκοπό. Μπορεί μάλιστα να επαναλάβει μια πράξη που του φάνηκε ενδιαφέρουσα. Για παράδειγμα, αν έχει μάθει όταν να πετάξει ένα αντικείμενο θα μετακινηθεί ένα άλλα (π.χ. μια μπάλα μπορεί να ρίξει κάτω μια όρθια κούκλα), μπορεί να προκαλέσει το ίδιο την πτώση χτυπώντας την κούκλα με το πόδι.  

Γλώσσα
Και σε αυτή τη φάση είναι σημαντικό να μιλάμε στο παιδί ήρεμα και σε καμιά περίπτωση να μην επαναλαμβάνουμε τις λέξεις με τον ατελή δικό του τρόπο. Δεν μιλάμε λοιπόν μωρουδίστικα, αλλά προφέρουμε τις λέξεις κανονικά, αποφεύγοντας σύνθετες και δυσνόητες έννοιες.  Το σημαντικότερο όμως εφόδιο που μπορούμε να προσφέρουμε στο παιδί για να το διευκολύνουμε στην κατάκτηση της γλώσσας είναι οι εμπειρίες. 

Συναισθήματα
Το μωρό αυτής της ηλικίας αρχίζει να αισθάνεται την ανάγκη να δείξει ότι είναι ανεξάρτητο γεγονός που έρχεται σε αντίφαση με το άγχος του αποχωρισμού που εξακολουθεί να βιώνει. Οι χειρισμοί θέλουν υπομονή και προσοχή.  Από τη μια θα θέλει να είναι συνεχώς μαζί μας (κυρίως με την μητέρα) και θα διεκδικεί την παρουσία μας, από την άλλη θα αντιδρά όταν επιχειρούμε να το βοηθήσουμε σε κάποιο του εγχείρημα π.χ. καθώς παίζει με ένα παιχνίδι. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι και οι δυο συμπεριφορές είναι φυσιολογικές, σημάδια ότι το παιδί μεγαλώνει!  

Κοινωνικότητα και φίλοι
Μετά το τέλος του πρώτου χρόνου, το παιδί θα δείχνει αντικοινωνικό. Θα κλαίει όταν το παίρνει αγκαλιά κάποιος άλλος εκτός του μπαμπά ή της μαμάς. Το παιχνίδι με τους συνομηλίκους θα έχει έντονο χαρακτήρα. Το παιδί αυτής της ηλικίας δεν μπορεί να καταλάβει την έννοια του μοιράζομαι και δεν έχει κανένα νόημα να το πιέσουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι πρέπει να ενισχύουμε την απομόνωση του παιδιού. Αντίθετα, θα πρέπει να το φέρνουμε σε επαφή με άλλα άτομα, να οργανώνουμε συναντήσεις με παιδιά της ηλικίας του ή μεγαλύτερα, να συχνάζουμε σε παιδικές χαρές και παιδότοπους, να καλούμε φίλους στο σπίτι. Για να αποφύγουμε τους διαπληκτισμούς χωρίς να στερούμε από το παιδί την επαφή με άλλα παιδάκια, φροντίζουμε να έχουμε διάφορα παιχνίδια στην διάθεσή τους για να μπορούν να απασχοληθούν όλα επαρκώς.