Παθήσεις στα βλέφαρα

Τα βλέφαρα είναι πολύ λεπτοί ιστοί και δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που ασήμαντες και παροδικές διαταραχές των οφθαλμών (βλέπε επιπεφυκίτιδα) εκδηλώνονται με εντυπωσιακά ευρήματα από τα βλέφαρα όπως οίδημα (πρήξιμο). Σε άλλες πάλι περιπτώσεις το οίδημα (πρήξιμο) των βλεφάρων και η ερυθρότητα μπορεί να υποδηλώνουν την απαρχή δυνητικά επικίνδυνων καταστάσεων (βλέπε κυτταρίτιδα του κόγχου). Η λειτουργία των βλεφάρων είναι πολύ σημαντική. Αφενός με το άνοιγμα και κλείσιμο διασπείρουν τα δάκρυα επί του κερατοειδούς (προσθίου διαφανούς θόλου του οφθαλμού), τον εφυγραίνουν, τον προστατεύουν  και συμβάλλουν  στη διαφάνειά του. Αφετέρου διαθέτουν πολλούς αδένες που παράγουν εκκρίσεις οι οποίες είναι αναπόσπαστο συστατικό των δακρύων.

Χαλάζιο και κριθαράκι
Μέσα στο άνω και το κάτω βλέφαρο υπάρχουν 30-40 αδένες, οι οποίοι εκκρίνουν μια λιπαρή έκκριση που αναμειγνύεται με τα δάκρυα. Επίσης υπάρχουν και άλλοι ακόμα μικρότεροι αδένες οι οποίοι περιβάλλουν τους ιδρωτοποιούς αδένες ή το θύλακο της βλεφαρίδας (τρίχας) στο χείλος του βλεφάρου. Οι αδένες αυτοί μπορεί σε διάφορες φάσεις της ζωής μας να αποφραχθούν, γεγονός που έχει σαν συνέπεια την ανάπτυξη φλεγμονής (οίδημα, πόνος, ερυθρότητα) στην περιοχή. Η απόφραξη επίσης μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη και στον πολλαπλασιασμό μικροοργανισμών (μικροβίων) που συνήθως υπάρχουν στα βλέφαρα αλλά και αλλού στο δέρμα μας. Οι ανωτέρω μεταβολές αποτελούν τις γενεσιουργές αιτίες της κρίθης (κριθαράκι) και του χαλαζίου. 

Κριθαράκι: Το κριθαράκι είναι μια οξεία βακτηριακή (μικροβιακή) λοίμωξη αδένων του βλεφάρου που συχνότερα εκδηλώνεται στο χείλος του βλεφάρου. Στην περιοχή αναπτύσσεται οίδημα (πρήξιμο), ερυθρότητα, και πόνος κατά την ψηλάφηση. Εντός του αδένα συγκεντρώνεται φλεγμονώδες υλικό το οποίο δημιουργεί ένα μικρό απόστημα, το οποίο μπορεί με τη σειρά του να παροχετευθεί αυτόματα (να ανοίξει προς την επιφάνεια του δέρματος από μόνο του). Θεραπευτικά εφαρμόζουμε μέτρα που θα βοηθήσουν στην αποσυμφόρηση του αποφραγμένου αδένα (π.χ. εφαρμογή θερμών επιθεμάτων) και τοπική αντιβιοτική θεραπεία (κολλύρια) στα βλέφαρα. Η εφαρμογή επιθεμάτων εμβαπτισμένων σε χαμομήλι στην περιοχή των βλεφάρων, που αποτελεί συνηθισμένη πρακτική στην Ελλάδα, δεν παρέχει κάποιο επιπλέον όφελος.

Χαλάζιο: Το χαλάζιο είναι μια χρόνια φλεγμονή που δημιουργείται από την απόφραξη ενός τύπου σμηγματογόνου αδένα που υπάρχει στο εσωτερικού του βλεφάρου. Το χαλάζιο είναι μια εντοπισμένη διόγκωση είτε στο άνω είτε στο κάτω βλέφαρο, δεν πονά ιδιαίτερα κατά την ψηλάφηση, δεν προκαλεί αξιόλογο οίδημα (πρήξιμο) του βλεφάρου και δεν επηρεάζει την όραση. Σαν μια πρώτη θεραπευτική προσέγγιση εφαρμόζουμε μέτρα που θα βοηθήσουν στην αποσυμφόρηση του αποφραγμένου αδένα (π.χ. εφαρμογή θερμών επιθεμάτων) και τοπική αντι-φλεγμονώδης θεραπεία στην περιοχή του βλεφάρου (κολλύρια) ή αντι-φλεγμονώδης θεραπεία από του στόματος (ορισμένα αντιβιοτικά έχουν αντι-φλεγμονώδεις ιδιότητες και βελτιώνουν την ποιότητα των εκκρίσεων των αδένων του βλεφάρου). Η θεραπεία αυτή δεν είναι πάντα αποδοτική και μπορεί να χρειαστεί χειρουργικός καθαρισμός του βλεφάρου που γίνεται με τοπική ή γενική αναισθησία ανάλογα με την ηλικία και το επίπεδο συνεργασίας του παιδιού.

Βλεφαρόπτωση
Ο όρος περιγράφει την περίπτωση όπου το άνω βλέφαρο του παιδιού βρίσκεται σε χαμηλότερη θέση από το φυσιολογικό. Η βλεφαρόπτωση μπορεί να υπάρχει στο ένα ή και στα δύο μάτια του παιδιού και μπορεί να είναι συμμετρική ή ασύμμετρη και συγγενής ή επίκτητη. Η συγγενής εμφανίζεται με τη γέννηση του παιδιού, ενώ η επίκτητη δημιουργείται αργότερα κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Αρκετά συχνά ασθενείς με πτώση χρησιμοποιούν τους μύες του μετώπου προκειμένου να ανυψώσουν τα βλέφαρα και να κατορθώσουν να δουν ικανοποιητικά. Όταν η πτώση του βλεφάρου καλύπτει την κόρη του οφθαλμού, συνηθέστερα μόνο στο ένα μάτι, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ανάπτυξης αμβλυωπίας (βλέπε κεφάλαιο αμβλυωπίας) στο εν λόγω μάτι. Στην περίπτωση αυτή η άμεση χειρουργική αποκατάσταση είναι επιτακτική για τη σωστή ανάπτυξη της όρασης. Σε ηπιότερες περιπτώσεις η χειρουργική αποκατάσταση δεν είναι επείγουσα. Το είδος της χειρουργικής επέμβασης του βλεφάρου εξαρτάται από τα συγκεκριμένα ευρήματα της οφθαλμολογικής εξέτασης.  Τέλος, δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που παρά το γεγονός ότι η βλεφαρόπτωση είναι ασύμμετρη και το ένα μάτι είναι σαφώς επηρεασμένο, αποφασίζεται να χειρουργηθούν και τα δύο, διότι η αποκατάσταση τους ενός βλεφάρου συνήθως οδηγεί σε επιδείνωση (αποκάλυψη)  της βλεφαρόπτωσης στο άλλο.

Αιμαγγείωμα (τριχοειδές)
Το τριχοειδές αιμαγγείωμα είναι ο πιο συχνός περι-οφθαλμικός καλοήθης όγκος στη νεογνική ηλικία. Το νεογνό εμφανίζει ένα ερυθρό σημάδι στο δέρμα του προσώπου ή και του βλεφάρου. Αυτό ενδέχεται να είναι επίπεδο ή ελαφρά υπεγερμένο, δεν φλεγμαίνει, δεν πονά και αναπτύσσεται ταχύτατα κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής.  Η διάγνωση του (τριχοειδούς) αιμαγγειώματος γίνεται με την κλινική εξέταση. Το αιμαγγείωμα δημιουργείται από τη συσσώρευση πολλών μικρών αιμοφόρων αγγείων. Τα αγγεία αυτά συνήθως υποστρέφουν (εξαφανίζονται) σε άλλο άλλοτε βαθμό μέχρι το 6-7 έτος της ηλικίας του παιδιού, οπότε το αιμαγγείωμα συρρικνώνεται. Πολύ σπάνια σε μεγάλα αιμαγγειώματα μπορεί να παγιδευτούν αιμοπετάλια (κύτταρα του αίματος που ελέγχουν τις αιμορραγίες) με συνέπεια το παιδί να αναπτύξει αιμορραγική διάθεση. Το πρόβλημα εκτός από κοσμητικό γίνεται και λειτουργικό στην περίπτωση που το αιμαγγείωμα προκαλεί πτώση του βλεφάρου (βλέπε κεφάλαιο βλεφαρόπτωσης) οπότε υπάρχει κίνδυνος αμβλυωπίας (βλέπε κεφάλαιο αμβλυωπίας). Τα τριχοειδή αιμαγγειώματα μπορεί να ανταποκριθούν στη χορήγηση στεροειδών είτε από το στόμα, είτε τοπικά.