Πότε οι γονείς θέλουν να πάρουν βοήθεια στο δύσκολο έργο τους, στην ανατροφή των παιδιών τους, από ένα ειδικό; Γνωρίζουμε την "οικογενεική θεραπεία" με τη βοήθεια του ψυχολόγου Χαράλαμπου Πίσχου.
Τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο "οικογενειακή θεραπεία"
Κατ’αρχάς ας αναλύσουμε τον όρο «οικογένεια». Σε αυτήν βλέπουμε το φυσικό και κοινωνικό πλαίσιο εξέλιξης μας, τη νοηματοδότηση των συναισθηματικών μας σχέσεων και το ασφαλώς εξαρτημένο καταφύγιό μας. Μέσα της δημιουργούνται και αναπτύσσονται διάφορα δυναμικά μεταξύ των μελών της οικογένειας όπου τις περισσότερες φορές είναι ωφέλιμα, όμως άλλες φορές είναι δυσλειτουργικά με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται δυσκολίες στην επικοινωνία, στη συμπεριφορά και γενικότερα στις σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας.
Τι κάνουμε λοιπόν στην οικογενειακή θεραπεία; Εστιάζουμε στις σχέσεις και στην αλληλεπίδραση μεταξύ των προσώπων. Έχει παρατηρηθεί πολλές φορές ότι αφορμή για να έρθει η οικογένεια στη θεραπεία, είναι ένα μέλος της που παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα. Στην οικογενειακή θεραπεία λέμε ότι αυτό το πρόσωπο καθρεφτίζει με έναν ασυνείδητο τρόπο, το πρόβλημα όλης της οικογένειας και ταυτοποιείται με αυτό, προκειμένου η οικογένεια να παραμείνει σταθερή και λειτουργική. Προτεραιότητά μας στην οικογενειακή θεραπεία, είναι να «απομακρύνουμε» το πρόβλημα από τον «ασθενή». Αυτό αν το σκεφτείτε, είναι πολύ λυτρωτικό καθώς δουλεύοντας τις δυσκολίες στις σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας, αποφεύγουμε συνειδητά να δούμε το μέλος που εμφανίζει το σύμπτωμα ως «προβληματικό», αποσυμπιέζοντας την οικογένεια και ειδικότερα το παιδί, που τις περισσότερες φορές είναι ο "ασθενής", από ένα μεγάλο βάρος. Παίρνοντας αυτή την ευθύνη μακριά, προσπαθούμε να αναπλαισιώσουμε, να βάλουμε σε νέα βάση δηλαδή, το πρόβλημα που φέρνει η οικογένεια, το οποίο καταλήγει στο παιδί.
Ποιος είναι ο ρόλος ενός ψυχολόγου εξειδικευμένου στην οικογενειακή θεραπεία;
Ο ψυχολόγος-οικογενειακός θεραπευτής αντιλαμβάνεται ότι κάθε μέλος της οικογένειας έχει έναν διαφορετικό ρόλο και έργο μέσα σε αυτήν και δίνει έμφαση στη σχέση που έχει το πρόσωπο με τη συγκεκριμένη δυσκολία. Καθώς εστιάζουμε στις σχέσεις, είναι αποκαλυπτικό να εξελίσσεται μπροστά μας ο οικογενειακός χάρτης της οικογένειας, οι εντάσεις, οι διαφωνίες, οι στάσεις και οι μηχανισμοί της. Μπαίνουμε με σεβασμό και κατανόηση να ακούσουμε το πρόβλημα που φέρνει η οικογένεια αλλά είμαστε τίμιοι στο καθρέφτισμα που τους κάνουμε. Κάθε γονέας, κουβαλάει πίσω του διαφορετικές θέσεις που δημιουργούν εμπλοκή στο σήμερα. Αυτά τα καθρεφτίζουμε με ασφάλεια, βοηθώντας τον να τα αναγνωρίσει. Στοχεύουμε στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίον τα μέλη της οικογένειας επικοινωνούν και σχετίζονται μεταξύ τους αλλά και με διάφορες ιδέες και καταστάσεις τις οποίες ανακυκλώνουν στην οικογένεια. Είμαστε υποστηρικτικοί στην αλλαγή, αλλά χρειάζεται και η οικογένεια να εμπιστευθεί τη διαδικασία και να πάρει στα χέρια της την ευθύνη της αλλαγής.
Ποια είναι αυτά τα σημάδια που θα οδηγήσουν τους γονείς να αναζητήσουν τη βοήθεια ενός ψυχολόγου-οικογενειακού θεραπευτή;
Οι γονείς κινητοποιούνται όταν παρατηρούν στο παιδί τους, συμπεριφορές που είναι πρωτόγνωρες, δύσκολα διαχειρίσιμες, οι οποίες τους προκαλούν απόγνωση και νιώθουν ότι έχουν φτάσει σε αδιέξοδο. Αυτές εκφράζονται με έντονες συναισθηματικές εξάρσεις στο παιδί.
Ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά είναι πλημμυρισμένα από συναίσθημα και κάθε κλάμα, τρέμουλο, φωνή, ένταση είναι ένας τρόπος να επικοινωνήσουν το συναίσθημά τους και να "μιλήσουν" στη γλώσσα τους. Οι υπεύθυνοι γονείς, βρίσκονται δίπλα στο παιδί για να αναγνωρίσουν αυτά τα σημάδια και μέσα από τη σχέση τους, να καταλάβουν πότε χρειάζεται να απευθυνθούν σε ψυχολόγο-οικογενειακό θεραπευτή.
Έχουμε δει πολλές φορές ότι τα σημάδια που οφείλουν να κινητοποιήσουν τους γονείς, δεν γίνονται αντιληπτά από τους ίδιους, για διάφορους λόγους, με αποτέλεσμα το παιδί να καταπιέζεται συναισθηματικά και να μην μπορεί να το εκφράσει. Πολλά από αυτά τα συμπτώματα όμως απελευθερώνονται στην εφηβεία, όπου τότε είναι πιο δύσκολο για τους γονείς να μπορέσουν να διαχειριστούν την κατάσταση.
Aπo ποια ηλικία μπορεί ένα παιδί να βοηθηθεί;
Εμείς δουλεύουμε με τα παιδιά πάντα σε συσχέτιση με τους γονείς. Διότι η ματιά μας είναι περισσότερο στους γονείς και λιγότερο στα παιδιά. Από εκείνα μαθαίνουμε τι έχει να μας πει το συναίσθημά τους. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους αντλούμε το συναίσθημα του παιδιού, μέσα από τεχνικές που του προσφέρουν ασφάλεια και ηρεμία.
Οπότε, θα αναπλαισίωνα την ερώτηση ως εξής: σε ποια φάση της οικογενειακής εξέλιξης θέλουν οι γονείς να πάρουν βοήθεια στο δύσκολο έργο τους.
Μην ξεχνάμε ότι ο ρόλος του γονέα, ξεκινά από τη στιγμή που συνειδητοποιεί ότι θέλει να γίνει γονιός. Μπορεί από την αρχή να ενημερωθεί, να διαβάσει, να παρακολουθήσει σεμινάρια και να ενσωματώσει όλες αυτές τις πληροφορίες στη γονεϊκή του φιλοσοφία και στις αξίες που θα μεταδώσει στα παιδιά του. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι όλες οι δυσκολίες, μέσα από την οικογενειακή θεραπεία, έχουν τον τρόπο να λειτουργήσουν ωφέλιμα για την οικογένεια και να επιλυθούν, σίγουρα όμως όσο νωρίτερα αναγνωρισθεί το πρόβλημα, τόσο το καλύτερο για όλους.
Θέλω να σημειώσω εδώ, ότι οι γονείς είναι υπεύθυνοι για τη συναισθηματική σχέση που θα αναπτύξουν με τα παιδιά τους και εκείνοι γνωρίζουν πώς να συμπεριφέρονται στο παιδί τους. Ο δικός μας ρόλος, ως ειδικοί, είναι να καταθέτουμε τις γνώσεις μας στη διάθεση των γονέων, να είμαστε σε επαφή μαζί τους ώστε να αποτελούμε τους φάρους που φωτίζουν τη γονεϊκή πορεία, σε αχαρτογράφητα για εκείνους νερά.
Στις συνεδρίες λαμβάνουν μέρος και οι γονείς;
Η παρουσία των γονέων κρίνεται σημαντική και ουσιαστική στην οικογενειακή θεραπεία, άλλωστε το αναφέρει και ο τίτλος της. Δουλεύουμε τα συμπτώματα που εμφανίζουν τα παιδιά πάνω στις δυσλειτουργικές σχέσεις που παρουσιάζονται μεταξύ των μελών της οικογένειας και δεν μένουμε μόνο στο παιδί. Το παιδί είναι ο αποδέκτης των συναισθημάτων, των αντιδράσεων και των συμπεριφορών των γονέων, όπου μέσα από αυτά καλλιεργεί τις πεποιθήσεις του. Χρειάζεται να ανατρέξουμε και να αναδείξουμε τι γίνεται στις σχέσεις και στις πεποιθήσεις των γονέων προτού προχωρήσουμε και εστιάσουμε στο παιδί.
Η πραγματικότητα μας δείχνει ότι πολλοί γονείς, φέρνουν τα παιδιά τους στους ειδικούς και μας λένε να τα "φτιάξουμε" και να τα δώσουμε έτοιμα πίσω, αψεγάδιαστα και τέλεια. Εμείς τους λέμε ότι δεν πρόκειται για αυτοκίνητα που θα τους κάνουμε σέρβις αλλά για ανθρώπινες ψυχές που λαχταρούν την τρυφερότητα και την οικογενειακή ζεστασιά, πίσω από κάθε δυσκολία. Κατανοούμε το άγχος των γονέων και τη δυσκολία τους να τους καθρεφτίσει κάποιος ότι μπορεί εκείνοι να φταίνε για το παιδί τους, αλλά εμείς αυτό που τους λέμε είναι ότι κανείς δεν έχει γεννηθεί γονιός και ότι λάθη θα κάνουν όλοι.
Οπότε, ας ξενοιάσουν από το άγχος της ευθύνης, εμείς δεν θέλουμε να τους ενοχοποιήσουμε, θέλουμε να τους βοηθήσουμε και να αποκωδικοποιήσουμε μαζί τον αναμφισβήτητα δύσκολο ρόλο τους.
Οι γονείς πρέπει να προετοιμάσουν το παιδί για την πρώτη του επίσκεψη και αν ναι με ποιους τρόπους γίνεται αυτό;
Ο τρόπος με τον οποίον μιλούν οι γονείς στα παιδιά τους, είναι μοναδικός και δεν περιορίζεται σε "κανόνες" ή "εγχειρίδια". Πηγάζει από το σκοπό που έχουν για το παιδί τους, από την ενσυναίσθήση τους και από το σεβασμό που δείχνουν στο παιδί τους. Όποτε, με ρωτούν γονείς "πείτε μου τι να πω στο παιδί μου", αποφεύγω να δώσω σαφή απάντηση διότι δεν μπορώ να γνωρίζω το ύφος επικοινωνίας του γονέα με το παιδί.
Κάθε παιδί έχει τη δική του προσωπικότητα και, ακόμα και στα αδέρφια, ο γονέας θα μιλήσει με διαφορετικό ύφος ανάλογα με τις συνθήκες, την ηλικία, το μήνυμα και το συναίσθημα.
Αν θα μπορούσα να βοηθήσω τους γονείς για το πώς θα προετοιμάσουν το παιδί τους για μία τέτοια επίσκεψη, θα πρότεινα να μιλήσουν με το συναίσθημα της σιγουριάς όσον αφορά τη δική τους απόφαση. Χρειάζεται να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο ασφάλειας στο παιδί, μία εμπιστοσύνη που θα πηγάζει από τη δική τους στάση και μία συναισθηματική επικοινωνία που θα απενοχοποήσει το παιδί από το πρόβλημα.
Τα παιδιά έχουν την τάση να αυτοενοχοποιούνται και είναι ευθύνη των γονέων να τους μεταδώσουν τα μηνύματα ότι δεν ευθύνονται εκείνα για αυτό που συμβαίνει. Εδώ έρχεται να βοηθήσει σημαντικά και η δομή της οικογενειακής θεραπείας, καθώς το παιδί βρίσκεται μαζί με τους γονείς του και στο ασφαλές περιβάλλον της θεραπείας μπορεί να εκφραστεί, διατηρώντας παράλληλα τις στενές σχέσεις μαζί τους και επιτρέποντας σε εμάς τους ψυχολόγους να παρατηρήσουμε τις οικογενειακές συνδιαλλαγές.
Θεωρείτε πως ακόμα και στις μέρες μας υπάρχει ταμπού όσον αφορά την επίσκεψη σε ψυχολόγο;
Θα έλεγα ότι έχουμε ξεπεράσει πια το θέμα ταμπού αναφορικά με την επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο. Είμαστε ένα βήμα πιο μπροστά από ό,τι παλαιότερα, ως άνθρωποι και ως κοινωνικό σύστημα. Ώριμοι πλέον να αναγνωρίσουμε τη σημασία του επαγγέλματος του ψυχολόγου, έχουμε την εμπιστοσύνη να κατανοήσουμε ότι δεν απευθύνονται σε αυτόν οι "τρελοί" και οι "αδύναμοι" και να μπορέσουμε να αντλήσουμε από εκεί τη βοήθεια που χρειαζόμαστε. Η ψυχική υγεία, είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική και η επιστημονική και ερευνητική συσχέτιση αυτών των δύο αποδεικνύεται καθημερινά με χιλιάδες έρευνες.
Ένας ψυχολόγος, με άδεια άσκησης επαγγέλματος, είναι επιστήμονας, καταρτισμένος με πλούσιες γνώσεις και εξειδικεύσεις που συνεχώς ανανεώνονται, υπηρετώντας ένα ανθρωπιστικό επάγγελμα με σεβασμό και ανιδιοτέλεια. Μία σημείωση μόνο: είναι απαραίτητο ο κόσμος που απευθύνεται σε ψυχολόγο, να ζητά την άδεια άσκησης επαγγέλματος του, ώστε να προφυλαχθεί από κάθε ενδεχόμενο. Η δουλειά του ψυχολόγου διέπεται από σαφή κώδικα δεοντολογίας, που διαφυλάσσει το απόρρητο μεταξύ του ίδιου και του ανθρώπου που τον εμπιστεύεται και δημιουργεί μία ασφαλή θεραπευτική σχέση μαζί του.
Επομένως, αυτός που απευθύνεται σε ψυχολόγο είναι ο ψυχικά υγιής επειδή έχει το σθένος να κοιτάξει κατάματα τη δυσκολία του, να μην τη φοβηθεί και να την αντιμετωπίσει. Ενώ εκείνος που προτιμά να την κρύψει κάτω από το χαλί, δυστυχώς διαιωνίζει το πρόβλημα, επιτρέποντάς του να πάρει υπόσταση και να τον καθορίσει, επιρρίπτοντας αλλού την ευθύνη.
Σύντομο βιογραφικό
O Χαράλαμπος Πίσχος σπούδασε Κοινωνική Εργασία και στη συνέχεια απέκτησε δίπλωμα Ψυχολογίας από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εξειδικεύθηκε στην Υπαρξιακή Συστημική προσέγγιση και στην Οικογενειακή Θεραπεία. Είναι επιστημονικός υπεύθυνος του Ψυχολογικού-Θεραπευτικού κέντρου «συναίσθηση», στο οποίο αναλαμβάνονται περιπτώσεις προσωπικής, οικογενειακής και θεραπείας ζεύγους και ιδρυτής της Ψυχολογικής ψηφιακής πλατφόρμας www.psychologynow.gr.
«συναίσθηση»
Ψυχολογικό – Θεραπευτικό Κέντρο
Κοκκιναρά 35, Κηφισιά
Τηλ.: 210 80 85 370
Κατ’αρχάς ας αναλύσουμε τον όρο «οικογένεια». Σε αυτήν βλέπουμε το φυσικό και κοινωνικό πλαίσιο εξέλιξης μας, τη νοηματοδότηση των συναισθηματικών μας σχέσεων και το ασφαλώς εξαρτημένο καταφύγιό μας. Μέσα της δημιουργούνται και αναπτύσσονται διάφορα δυναμικά μεταξύ των μελών της οικογένειας όπου τις περισσότερες φορές είναι ωφέλιμα, όμως άλλες φορές είναι δυσλειτουργικά με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται δυσκολίες στην επικοινωνία, στη συμπεριφορά και γενικότερα στις σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας.
Τι κάνουμε λοιπόν στην οικογενειακή θεραπεία; Εστιάζουμε στις σχέσεις και στην αλληλεπίδραση μεταξύ των προσώπων. Έχει παρατηρηθεί πολλές φορές ότι αφορμή για να έρθει η οικογένεια στη θεραπεία, είναι ένα μέλος της που παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα. Στην οικογενειακή θεραπεία λέμε ότι αυτό το πρόσωπο καθρεφτίζει με έναν ασυνείδητο τρόπο, το πρόβλημα όλης της οικογένειας και ταυτοποιείται με αυτό, προκειμένου η οικογένεια να παραμείνει σταθερή και λειτουργική. Προτεραιότητά μας στην οικογενειακή θεραπεία, είναι να «απομακρύνουμε» το πρόβλημα από τον «ασθενή». Αυτό αν το σκεφτείτε, είναι πολύ λυτρωτικό καθώς δουλεύοντας τις δυσκολίες στις σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας, αποφεύγουμε συνειδητά να δούμε το μέλος που εμφανίζει το σύμπτωμα ως «προβληματικό», αποσυμπιέζοντας την οικογένεια και ειδικότερα το παιδί, που τις περισσότερες φορές είναι ο "ασθενής", από ένα μεγάλο βάρος. Παίρνοντας αυτή την ευθύνη μακριά, προσπαθούμε να αναπλαισιώσουμε, να βάλουμε σε νέα βάση δηλαδή, το πρόβλημα που φέρνει η οικογένεια, το οποίο καταλήγει στο παιδί.
Ποιος είναι ο ρόλος ενός ψυχολόγου εξειδικευμένου στην οικογενειακή θεραπεία;
Ο ψυχολόγος-οικογενειακός θεραπευτής αντιλαμβάνεται ότι κάθε μέλος της οικογένειας έχει έναν διαφορετικό ρόλο και έργο μέσα σε αυτήν και δίνει έμφαση στη σχέση που έχει το πρόσωπο με τη συγκεκριμένη δυσκολία. Καθώς εστιάζουμε στις σχέσεις, είναι αποκαλυπτικό να εξελίσσεται μπροστά μας ο οικογενειακός χάρτης της οικογένειας, οι εντάσεις, οι διαφωνίες, οι στάσεις και οι μηχανισμοί της. Μπαίνουμε με σεβασμό και κατανόηση να ακούσουμε το πρόβλημα που φέρνει η οικογένεια αλλά είμαστε τίμιοι στο καθρέφτισμα που τους κάνουμε. Κάθε γονέας, κουβαλάει πίσω του διαφορετικές θέσεις που δημιουργούν εμπλοκή στο σήμερα. Αυτά τα καθρεφτίζουμε με ασφάλεια, βοηθώντας τον να τα αναγνωρίσει. Στοχεύουμε στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίον τα μέλη της οικογένειας επικοινωνούν και σχετίζονται μεταξύ τους αλλά και με διάφορες ιδέες και καταστάσεις τις οποίες ανακυκλώνουν στην οικογένεια. Είμαστε υποστηρικτικοί στην αλλαγή, αλλά χρειάζεται και η οικογένεια να εμπιστευθεί τη διαδικασία και να πάρει στα χέρια της την ευθύνη της αλλαγής.
Ποια είναι αυτά τα σημάδια που θα οδηγήσουν τους γονείς να αναζητήσουν τη βοήθεια ενός ψυχολόγου-οικογενειακού θεραπευτή;
Οι γονείς κινητοποιούνται όταν παρατηρούν στο παιδί τους, συμπεριφορές που είναι πρωτόγνωρες, δύσκολα διαχειρίσιμες, οι οποίες τους προκαλούν απόγνωση και νιώθουν ότι έχουν φτάσει σε αδιέξοδο. Αυτές εκφράζονται με έντονες συναισθηματικές εξάρσεις στο παιδί.
Ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά είναι πλημμυρισμένα από συναίσθημα και κάθε κλάμα, τρέμουλο, φωνή, ένταση είναι ένας τρόπος να επικοινωνήσουν το συναίσθημά τους και να "μιλήσουν" στη γλώσσα τους. Οι υπεύθυνοι γονείς, βρίσκονται δίπλα στο παιδί για να αναγνωρίσουν αυτά τα σημάδια και μέσα από τη σχέση τους, να καταλάβουν πότε χρειάζεται να απευθυνθούν σε ψυχολόγο-οικογενειακό θεραπευτή.
Έχουμε δει πολλές φορές ότι τα σημάδια που οφείλουν να κινητοποιήσουν τους γονείς, δεν γίνονται αντιληπτά από τους ίδιους, για διάφορους λόγους, με αποτέλεσμα το παιδί να καταπιέζεται συναισθηματικά και να μην μπορεί να το εκφράσει. Πολλά από αυτά τα συμπτώματα όμως απελευθερώνονται στην εφηβεία, όπου τότε είναι πιο δύσκολο για τους γονείς να μπορέσουν να διαχειριστούν την κατάσταση.
Aπo ποια ηλικία μπορεί ένα παιδί να βοηθηθεί;
Εμείς δουλεύουμε με τα παιδιά πάντα σε συσχέτιση με τους γονείς. Διότι η ματιά μας είναι περισσότερο στους γονείς και λιγότερο στα παιδιά. Από εκείνα μαθαίνουμε τι έχει να μας πει το συναίσθημά τους. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους αντλούμε το συναίσθημα του παιδιού, μέσα από τεχνικές που του προσφέρουν ασφάλεια και ηρεμία.
Οπότε, θα αναπλαισίωνα την ερώτηση ως εξής: σε ποια φάση της οικογενειακής εξέλιξης θέλουν οι γονείς να πάρουν βοήθεια στο δύσκολο έργο τους.
Μην ξεχνάμε ότι ο ρόλος του γονέα, ξεκινά από τη στιγμή που συνειδητοποιεί ότι θέλει να γίνει γονιός. Μπορεί από την αρχή να ενημερωθεί, να διαβάσει, να παρακολουθήσει σεμινάρια και να ενσωματώσει όλες αυτές τις πληροφορίες στη γονεϊκή του φιλοσοφία και στις αξίες που θα μεταδώσει στα παιδιά του. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι όλες οι δυσκολίες, μέσα από την οικογενειακή θεραπεία, έχουν τον τρόπο να λειτουργήσουν ωφέλιμα για την οικογένεια και να επιλυθούν, σίγουρα όμως όσο νωρίτερα αναγνωρισθεί το πρόβλημα, τόσο το καλύτερο για όλους.
Θέλω να σημειώσω εδώ, ότι οι γονείς είναι υπεύθυνοι για τη συναισθηματική σχέση που θα αναπτύξουν με τα παιδιά τους και εκείνοι γνωρίζουν πώς να συμπεριφέρονται στο παιδί τους. Ο δικός μας ρόλος, ως ειδικοί, είναι να καταθέτουμε τις γνώσεις μας στη διάθεση των γονέων, να είμαστε σε επαφή μαζί τους ώστε να αποτελούμε τους φάρους που φωτίζουν τη γονεϊκή πορεία, σε αχαρτογράφητα για εκείνους νερά.
Στις συνεδρίες λαμβάνουν μέρος και οι γονείς;
Η παρουσία των γονέων κρίνεται σημαντική και ουσιαστική στην οικογενειακή θεραπεία, άλλωστε το αναφέρει και ο τίτλος της. Δουλεύουμε τα συμπτώματα που εμφανίζουν τα παιδιά πάνω στις δυσλειτουργικές σχέσεις που παρουσιάζονται μεταξύ των μελών της οικογένειας και δεν μένουμε μόνο στο παιδί. Το παιδί είναι ο αποδέκτης των συναισθημάτων, των αντιδράσεων και των συμπεριφορών των γονέων, όπου μέσα από αυτά καλλιεργεί τις πεποιθήσεις του. Χρειάζεται να ανατρέξουμε και να αναδείξουμε τι γίνεται στις σχέσεις και στις πεποιθήσεις των γονέων προτού προχωρήσουμε και εστιάσουμε στο παιδί.
Η πραγματικότητα μας δείχνει ότι πολλοί γονείς, φέρνουν τα παιδιά τους στους ειδικούς και μας λένε να τα "φτιάξουμε" και να τα δώσουμε έτοιμα πίσω, αψεγάδιαστα και τέλεια. Εμείς τους λέμε ότι δεν πρόκειται για αυτοκίνητα που θα τους κάνουμε σέρβις αλλά για ανθρώπινες ψυχές που λαχταρούν την τρυφερότητα και την οικογενειακή ζεστασιά, πίσω από κάθε δυσκολία. Κατανοούμε το άγχος των γονέων και τη δυσκολία τους να τους καθρεφτίσει κάποιος ότι μπορεί εκείνοι να φταίνε για το παιδί τους, αλλά εμείς αυτό που τους λέμε είναι ότι κανείς δεν έχει γεννηθεί γονιός και ότι λάθη θα κάνουν όλοι.
Οπότε, ας ξενοιάσουν από το άγχος της ευθύνης, εμείς δεν θέλουμε να τους ενοχοποιήσουμε, θέλουμε να τους βοηθήσουμε και να αποκωδικοποιήσουμε μαζί τον αναμφισβήτητα δύσκολο ρόλο τους.
Οι γονείς πρέπει να προετοιμάσουν το παιδί για την πρώτη του επίσκεψη και αν ναι με ποιους τρόπους γίνεται αυτό;
Ο τρόπος με τον οποίον μιλούν οι γονείς στα παιδιά τους, είναι μοναδικός και δεν περιορίζεται σε "κανόνες" ή "εγχειρίδια". Πηγάζει από το σκοπό που έχουν για το παιδί τους, από την ενσυναίσθήση τους και από το σεβασμό που δείχνουν στο παιδί τους. Όποτε, με ρωτούν γονείς "πείτε μου τι να πω στο παιδί μου", αποφεύγω να δώσω σαφή απάντηση διότι δεν μπορώ να γνωρίζω το ύφος επικοινωνίας του γονέα με το παιδί.
Κάθε παιδί έχει τη δική του προσωπικότητα και, ακόμα και στα αδέρφια, ο γονέας θα μιλήσει με διαφορετικό ύφος ανάλογα με τις συνθήκες, την ηλικία, το μήνυμα και το συναίσθημα.
Αν θα μπορούσα να βοηθήσω τους γονείς για το πώς θα προετοιμάσουν το παιδί τους για μία τέτοια επίσκεψη, θα πρότεινα να μιλήσουν με το συναίσθημα της σιγουριάς όσον αφορά τη δική τους απόφαση. Χρειάζεται να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο ασφάλειας στο παιδί, μία εμπιστοσύνη που θα πηγάζει από τη δική τους στάση και μία συναισθηματική επικοινωνία που θα απενοχοποήσει το παιδί από το πρόβλημα.
Τα παιδιά έχουν την τάση να αυτοενοχοποιούνται και είναι ευθύνη των γονέων να τους μεταδώσουν τα μηνύματα ότι δεν ευθύνονται εκείνα για αυτό που συμβαίνει. Εδώ έρχεται να βοηθήσει σημαντικά και η δομή της οικογενειακής θεραπείας, καθώς το παιδί βρίσκεται μαζί με τους γονείς του και στο ασφαλές περιβάλλον της θεραπείας μπορεί να εκφραστεί, διατηρώντας παράλληλα τις στενές σχέσεις μαζί τους και επιτρέποντας σε εμάς τους ψυχολόγους να παρατηρήσουμε τις οικογενειακές συνδιαλλαγές.
Θεωρείτε πως ακόμα και στις μέρες μας υπάρχει ταμπού όσον αφορά την επίσκεψη σε ψυχολόγο;
Θα έλεγα ότι έχουμε ξεπεράσει πια το θέμα ταμπού αναφορικά με την επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο. Είμαστε ένα βήμα πιο μπροστά από ό,τι παλαιότερα, ως άνθρωποι και ως κοινωνικό σύστημα. Ώριμοι πλέον να αναγνωρίσουμε τη σημασία του επαγγέλματος του ψυχολόγου, έχουμε την εμπιστοσύνη να κατανοήσουμε ότι δεν απευθύνονται σε αυτόν οι "τρελοί" και οι "αδύναμοι" και να μπορέσουμε να αντλήσουμε από εκεί τη βοήθεια που χρειαζόμαστε. Η ψυχική υγεία, είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική και η επιστημονική και ερευνητική συσχέτιση αυτών των δύο αποδεικνύεται καθημερινά με χιλιάδες έρευνες.
Ένας ψυχολόγος, με άδεια άσκησης επαγγέλματος, είναι επιστήμονας, καταρτισμένος με πλούσιες γνώσεις και εξειδικεύσεις που συνεχώς ανανεώνονται, υπηρετώντας ένα ανθρωπιστικό επάγγελμα με σεβασμό και ανιδιοτέλεια. Μία σημείωση μόνο: είναι απαραίτητο ο κόσμος που απευθύνεται σε ψυχολόγο, να ζητά την άδεια άσκησης επαγγέλματος του, ώστε να προφυλαχθεί από κάθε ενδεχόμενο. Η δουλειά του ψυχολόγου διέπεται από σαφή κώδικα δεοντολογίας, που διαφυλάσσει το απόρρητο μεταξύ του ίδιου και του ανθρώπου που τον εμπιστεύεται και δημιουργεί μία ασφαλή θεραπευτική σχέση μαζί του.
Επομένως, αυτός που απευθύνεται σε ψυχολόγο είναι ο ψυχικά υγιής επειδή έχει το σθένος να κοιτάξει κατάματα τη δυσκολία του, να μην τη φοβηθεί και να την αντιμετωπίσει. Ενώ εκείνος που προτιμά να την κρύψει κάτω από το χαλί, δυστυχώς διαιωνίζει το πρόβλημα, επιτρέποντάς του να πάρει υπόσταση και να τον καθορίσει, επιρρίπτοντας αλλού την ευθύνη.
Σύντομο βιογραφικό
O Χαράλαμπος Πίσχος σπούδασε Κοινωνική Εργασία και στη συνέχεια απέκτησε δίπλωμα Ψυχολογίας από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εξειδικεύθηκε στην Υπαρξιακή Συστημική προσέγγιση και στην Οικογενειακή Θεραπεία. Είναι επιστημονικός υπεύθυνος του Ψυχολογικού-Θεραπευτικού κέντρου «συναίσθηση», στο οποίο αναλαμβάνονται περιπτώσεις προσωπικής, οικογενειακής και θεραπείας ζεύγους και ιδρυτής της Ψυχολογικής ψηφιακής πλατφόρμας www.psychologynow.gr.
«συναίσθηση»
Ψυχολογικό – Θεραπευτικό Κέντρο
Κοκκιναρά 35, Κηφισιά
Τηλ.: 210 80 85 370
Σχόλια