Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα

Όταν το παιδί φτάσει στην ηλικία των 2 ετών, θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε –οικογενειακώς- το περιβόητο «Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα».

Ο μύθος του Οιδίποδα
Ο Οιδίποδας εγκαταλείφθηκε από τους γονείς του την ημέρα που γεννήθηκε. Ο λόγος ήταν ένας χρησμός, σύμφωνα με τον οποίο ο Οιδίποδας θα σκότωνε τον πατέρα του και θα παντρευόταν τη μητέρα του. Όταν ο Οιδίποδας ενηλικιώθηκε λοιπόν, εγκατέλειψε με τη σειρά του τους θετούς του γονείς. Κάποια στιγμή, στην πορεία του, συνάντησε έναν ηλικιωμένο άντρα, τον Λάιο, τον οποίο σκότωσε, αγνοώντας ότι επρόκειτο για τον πραγματικό του πατέρα. Ακολούθως, παντρεύτηκε την Ιοκάστη, γυναίκα του Λάιου, αγνοώντας ότι ήταν η μητέρα του. Όταν έμαθε τι είχε, εν αγνοία του, κάνει, αυτοτυφλώθηκε.

6 αλήθειες για το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα
1. Πρόκειται για μια φυσιολογική φάση ωρίμανσης από την οποία περνούν όλα τα παιδιά.
2. Πρόκειται για μια πολύ χρήσιμη διαδικασία που μαθαίνει στα παιδιά ότι δεν μπορούν να εκδηλώνουν ή να περιμένουν την ικανοποίηση όλων τους των επιθυμιών πάντα και ότι υπάρχουν περιορισμοί και απαγορεύσεις.
3. Το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα βοηθά τα παιδιά να αντιληφθούν για πρώτη φορά τη σεξουαλικότητά τους. Ταυτόχρονα, μέσα από αυτή τη διαδικασία διαφοροποιούν το φύλο τους από το άλλο φύλο.  
4. Υπάρχει και το «αντίστροφο» Οιδιπόδειο κατά το οποίο το αγόρι αναπτύσσει Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα με τον πατέρα του και το κορίτσι με την μητέρα του, γεγονός που δεν είναι ανησυχητικό, ούτε μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη σεξουαλική ζωή του παιδιού. 
5. Αν δεν λυθεί το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα, δηλαδή το παιδί συνεχίσει να νιώθει ενοχές για την επιθυμία του για τον γονέα του άλλου φύλου, ενδέχεται αυτό το συναίσθημα ενοχής και θυμού να το φέρει και στις σχέσεις της ενήλικης ζωής του.
6. Αν στο σπίτι και στην οικογένειά μας δεν υπάρχει γονέας του αντίθετου φύλου, το παιδί μπορεί να επιλέξει έναν άνθρωπο του κοντινού του περιβάλλοντος για να εκδηλώσει το Οιδιπόδειο  Σύμπλεγμα.

Πότε ξεκινάει το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα;
Το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα ξεκινάει όταν το παιδί μπαίνει στο 2ο έτος της ζωής του, σταδιακά κορυφώνεται και λήγει τελικά όταν το παιδί γίνει6 ετών.

Τι είναι το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα και ποιά η σημασία του;
Για να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα για την ανάπτυξη του παιδιού, αρκεί να αναλογιστούμε ότι, σύμφωνα με τον Φρόιντ, καθορίζει τις ερωτικές σχέσεις που θα αναπτύξει το παιδί στο μέλλον.
Κάτω από τον όρο "Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα", υπάρχουν όλες οι επιθυμίες (θετικές και αρνητικές, φιλικές και μη) που νιώθει το παιδί για τον πατέρα του και για τη μητέρα του. Επιπλέον, το παιδί, βάσει της περιβόητης θεωρίας του Φρόιντ, διεκδικεί και προσπαθεί να βρει τη θέση του μέσα στο τρίγωνο Παιδί-Μητέρα-Πατέρας. Η αγάπη και τα θετικά γενικά συναισθήματα που βιώνει το παιδί πριν την ηλικία των 2 ετών προς τους γονείς και ειδικά προς τη μαμά του, τροποποιούνται τώρα που μπαίνει στο λεγόμενο «φαλλικό στάδιο». Έτσι, τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με προσεξουαλικά ερεθίσματα για πρώτη φορά στη ζωή τους. Τώρα, το αγόρι διεκδικεί ερωτικά τη μητέρα και ταυτόχρονα νιώθει ανταγωνιστικά απέναντι στον πατέρα του. Το κορίτσι από την άλλη, αισθάνεται ανταγωνιστικά απέναντι στη μητέρα του, καθώς διεκδικεί τον πατέρα του.  Πιο συγκεκριμένα, το νήπιο, ανεξάρτητα από το φύλο του, έχει επενδύσει συναισθηματικά στη μητέρα του. Ταυτόχρονα το αγόρι ταυτίζεται με τον πατέρα του, όμως αυτή η σχέση διαταράσσεται όταν το αγόρι αρχίσει να επιθυμεί τη μητέρα του. Σε αυτή του την επιθυμία, ο πατέρας στέκεται εμπόδιο. Αντίστροφα, η σχέση του κοριτσιού με τον πατέρα γίνεται αμφιθυμική για τους ίδιους λόγους, λόγω δηλαδή της επιθυμίας του κοριτσιού για τον πατέρα, εμπόδιο στην οποία είναι η μητέρα.

Πώς λύνεται το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα;
Για να λυθεί το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα, το αγόρι πρέπει να πάψει να βλέπει τη μητέρα του ως σεξουαλικο αντικείμενο και να ταυτιστεί πιο έντονα με τον πατέρα ή τη μητέρα. Πιο συγκεκριμένα, το αγόρι πρέπει να βιώσει το άγχος του ευνουχισμού, όπως ονομάζεται, που θα το οδηγήσει στη λύση του Οιδιπόδειου. Το κορίτσι, από την άλλη, θα βιώσει το λεγόμενο φθόνο του πέους που θα το οδηγήσει στη λύση του Οιδιπόδειου Συμπλέγματος, μέσα από φυσιολογικές διαδικασίες. Το βασικό σημάδι που μας δείχνει ότι το παιδί έχει ξεπεράσει το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα είναι η ντροπή που εκδηλώνει (π.χ. δεν κυκλοφορεί γυμνό, δεν θέλει να βλέπουμε το σώμα του χωρίς ρούχα κ.α.). 

Τι πρέπει να κάνουμε
-Ποτέ δεν επιπλήττουμε το παιδί μας, επειδή επιδιώκει τη σωματική επαφή με τον γονέα του αντίθετου φύλου. Επιτρέπουμε την επαφή εξηγώντας ωστόσο στο παιδί ότι κάποιες συγκεκριμένες χειρονομίες δεν γίνονται ανάμεσα σε ένα παιδί και τον γονιό του.
-Αν επιμένει να βάζει τα χεράκια του στα γεννητικά όργανα των γονιών ή το στήθος της μαμάς, εξηγούμε στο παιδί ότι δεν μας αρέσει, δεν το θέλουμε και ότι πρέπει να σταματήσει να το κάνει. Σε καμιά περίπτωση δεν γινόμαστε επιθετικοί, δεν θυμώνουμε, δεν μαλώνουμε το παιδί μας.
-Μια πολύ συνήθης εκδήλωση του παιδιού που περνάει το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα, είναι να διώχνει μακριά τον γονέα με τον οποίο έχει αμφιθυμική σχέση. Αυτό που πρέπει να κάνουμε εμείς είναι να εξηγούμε στο παιδί για ποιούς λόγους αγαπιόμαστε όλα τα μέλη της οικογένειας και πως η αγάπη μας για τον γονέα του άλλου φύλου, δεν αποκλείει την αγάπη που νιώθουμε για το ίδιο.
-Αν το παιδί περνάει το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα επαναλαμβάνει τη φράση «Θέλω να σε παντρευτώ» του εξηγούμε ότι αυτό δεν είναι εφικτό γιατί έχουμε ήδη παντρευτεί ο ένας γονιός τον άλλο.